Paslanmaz Çeliğin kısa tarihçesi;
Paslanmaz çelik, alaşım çeliklerin bir alt türüdür. Karbon çeliğine belirli bir miktarda krom (Cr) eklenerek üretilen bu malzeme, malzeme bilimi alanında %10.5’ten daha yüksek krom içeriğine sahip olan ve korozyon direnci ile öne çıkan bir dizi demir esaslı alaşıma “paslanmaz çelik” denir.
Çeliğin krom içeriği %10.5’ten yüksek olduğunda, krom, korozyon ortamındaki oksijenle kimyasal olarak reaksiyona girer ve çeliğin yüzeyinde ince, pasif ve kendini yenileyen bir krom oksit tabakası oluşturur. Bu tabaka, yüzeyin içinde veya dışında herhangi bir ileri korozyonu önler. Bu özellik, paslanmaz çeliği diğer çelik türlerinden ayıran temel bir özelliktir.
Gelişim Tarihi:
- Paslanmaz Çeliğin İcadı: Paslanmaz çelik keşfi, 1900’lerin başlarına Sheffield, İngiltere’ye kadar gitmektedir. 1912’de Britanyalı metalurji uzmanı Harry Brearley, kromlu demir alaşımının korozyon direnci özelliklerine sahip olduğunu keşfederek paslanmaz çeliği icat etti.
- İlk Aşama: Küçük Ölçekli Üretim (20. Yüzyıl – 1950’ler): 20. Yüzyılın başlarından 1950’lere kadar, Britanya, ABD, Almanya ve diğer ülkeler paslanmaz çelik üzerine teorik araştırmalar, ürün geliştirme ve küçük ölçekli üretim yapmıştır. Bu dönemde paslanmaz çelik, genellikle korozyon direnci ve yüksek sıcaklık direnci gerektiren özel alanlarda kullanılmıştır.
- İkinci Aşama: Büyük Ölçekli Gelişim (1950’ler – 1980’ler): 1950’lerden 1980’lere kadar olan dönemde, off-furnace refining, continuous casting ve multi-roller cold rolling mill teknolojilerini içeren paslanmaz çelik ergitme teknolojisi başarıyla geliştirilmiştir. Bu, dünya çapında paslanmaz çelik üretiminin büyümesine katkıda bulunmuştur ve paslanmaz çelik, sivil kullanıma daha fazla girmeye başlamıştır.
- Üçüncü Aşama: Yüksek Büyüme (1980’lerin Ortaları – Günümüz): Paslanmaz çeliğin tüketimi, özellikle Çin ve diğer Asya-Pasifik ülkelerinin hızlı ekonomik gelişimi ve paslanmaz çeliğin sivil sektöre daha fazla girmesiyle hızla artmıştır. 2019’da küresel paslanmaz çelik üretimi 52.218 milyon ton olarak kaydedilmiş ve bu rakam sürekli olarak yüksek seviyelerde devam etmiştir.
Paslanmaz çeliğin tipik bileşimi genellikle demir (Fe), krom (Cr), karbon (C), silikon (Si), manganez (Mn) ve nikel (Ni) içerir. Paslanmaz çeliğin sınıfına bağlı olarak molibden (Mo), titanyum (Ti), bakır (Cu), kükürt (S), niyobyum (Nb) gibi diğer elementler de eklenir veya çıkarılır.
Son yüz yılda paslanmaz çelik endüstrisi hızla büyüyen sektörlerden biri olmuştur. 1950’den bu yana küresel üretim, 2018’de 1 milyon ton civarından 50 milyon tonun üzerine çıkmış ve yılda %5.5 artmıştır. Paslanmaz çelik, endüstriyel ayarlardan evlerde yaygın olarak kullanılan birçok üründe bulunmaktadır